Idol • Altaya Ford Escort MkII RS1800, Rajd Tysiąca Jezior 1981

Dobry wieczór! W zeszłym tygodniu obchodziliśmy 23. rocznicę zdobycia tytułu Rajdowego Mistrza Świata przez Colina McRae. Tego wspaniałego, charyzmatycznego kierowcy nie ma już z nami od 11 lat. Być może nie każdy z Was wie, ale był On ogromnym fanem Ariego Vatanena — legendarnego fina, który w swojej karierze przeżył naprawdę dużo. Od zdobycia tytułu Mistrza Świata w 1981 roku, przez tragiczny wypadek, aż po kradzież samochodu w rajdzie Dakar... Ari zasłynął z bardzo widowiskowej, ryzykownej jazdy, ocierającej się o granice zdrowego rozsądku. W dzisiejszym wpisie postaram się przybliżyć tę nietuzinkową postać. Oczywiście nie zabraknie też recenzji modelu jednego z jego samochodów.

IXO/Altaya Ford Escort MkII RS1800, Zwycięzcy Rajdu Tysiąca Jezior 1981: A. Vatanen / D. Richards

Wyjątkowo szalonym stylem jazdy Vatanena mocno inspirował się Colin McRae, który podobnie jak jego idol, często przekraczał granice wytrzymałości samochodu oraz zawsze walczył do samego końca. To, co różniło tych dwóch kierowców, to na pewno sposób świętowania sukcesów. Ari zawsze stronił od alkoholu, więc zwycięstwa opijał szklanką mleka. Mówiąc o Arim, nie sposób pominąć jego błyskotliwych wypowiedzi, udzielanych w wywiadach. Jedną z moich ulubionych jest ta:

- Ari, zdradź nam sekret, dlaczego fińscy kierowcy są tacy szybcy?
- Myślę, że wszyscy mamy ten sam problem: pusta głowa i ciężka prawa noga!

A teraz prześledźmy już najważniejsze momenty z kariery Ariego. W 1976 roku, mając zaledwie 24 lata, Vatanen został Rajdowym Mistrzem Wielkiej Brytanii. Przez kolejne trzy sezony zdobywał doświadczenie i nawiązywał kontakty, aby w 1979 związać się z prywatnym zespołem Davida Suttona, przygotowującym wówczas Forda Escorta Mk II RS1800 w barwach Rothmans. Już w drugim roku roku startów wygrał swoją pierwszą rundę Rajdowych Mistrzostw Świata. Był to Rajd Akropolu (Grecji). Rok 1981 to już całkowity pokaz talentu Fina, który po trzech zwycięstwach i licznych podiach został Mistrzem Świata. Warto dodać, że było to jedyne w historii WRC mistrzostwo wywalczone rajdówką prywatnego zespołu. Kolejny sezon spędził, startując w wybranych eliminacjach mistrzostw Wielkiej Brytanii oraz Europy, a wraz z jego końcem, zakończyła się także współpraca z Fordem. Po krótkim epizodzie z Oplem (1983 rok), Ari przeniósł się na lata 1984-85 do Peugeota, który wówczas wystawiał genialnego B-grupowego 205 T16. W 1984 wystartował w pięciu rundach, z których trzy padły jego łupem. Eksperci byli zgodni, że Ari jeszcze niejednokrotnie wywalczy Mistrzostwo, lecz niestety sezon 1985 całkowicie odmienił jego karierę... W Rajdzie Argentyny Vatanen miał tragiczny wypadek, który opisuje w swojej autobiografii pt. „Liczy się każda sekunda” w ten sposób:

„Kilkudniowe opady w czasie między treningiem a zawodami spowodowały powstanie głębokiego wyboju, w który wpadliśmy, gdy z dużą prędkością zjeżdżaliśmy ze wzgórza. Myślałem, że świat się kończy! Nie pamiętam dokładnie przebiegu katastrofy, choć ani przez moment nie straciłem świadomości. Zostałem wyrzucony z samochodu, gdyż nie wytrzymał fotel firmy Sparco. Odniosłem przy tym poważne obrażenia. Podczas półtoragodzinnej podróży do Kordoby doktor Jean Duby miał poważne powody do obaw o stan mojego zdrowia. Oddech miałem nieregularny i przerywany, moja skóra przybrała szary odcień a następnie stała się sina. Wątpił, czy zdołam to przetrzymać.”

Tak wyglądała dwieście-piątka Ariego na Rajdzie Argentyny, źródło

Wypadek ten okazał się naprawdę tragiczny w skutkach. Ari miał połamane żebra, kręgi, złamane kolano i kostkę. Kompletnie się przy tym załamał... Walczył sam ze sobą przez 18 miesięcy, otrzymując duże wsparcie od rodziny oraz od Peugeota. Przy ich pomocy zdołał wrócić do motorsportu i to w naprawdę mistrzowskim stylu, zwyciężając Rajd Dakar 1987. Następny ogromny sukces odniósł rok później, kiedy to wygrał wyścig na szczyt góry Pikes Peak za sterami ponad 600-konnego Peugeota 405 T16. Mam to szczęście, że w mojej kolekcji znalazł się ten górski potwór Vatanena. Serdecznie zapraszam do zapoznania się z nim w tym wpisie.

Kolejny jego wyczyn do dziś pozostaje niedościgniony. Do tej pory Ari jest jedynym kierowcą w historii Rajdu Paryż-Dakar, któremu udało się zwyciężyć w tej prestiżowej, terenowej rundzie trzy razy z rzędu (1989-1991). Wynik ten mógłby być jeszcze bardziej wyśrubowany, bo przed tą serią, Ari zwyciężył tam również w 1987 roku. Nasuwa się więc pytanie, czemu nie wygrał w 1988? Historia jest naprawdę ciekawa, ponieważ fin był na prowadzeniu przez większość rajdu, jednak podczas jednego z postojów serwisowych, skradziono jego samochód i zażądano okupu. Zanim udało się odnaleźć porwaną 205-tkę na pustyni, dalszy etap rajdu zdążył się rozpocząć, a tym samym Fin został zdyskwalifikowany za nie pojawienie się na starcie...

- Ari, czy żałujesz czegoś w swojej karierze?
- Tak, patrząc wstecz, myślę, że być może, od czasu do czasu, powinienem był hamować odrobinę wcześniej.

Vatanen święcił liczne sukcesy w rajdach terenowych, zdobywając między innymi Puchar Świata w 1997 roku. W międzyczasie startował również w WRC, gdzie kilkukrotnie stawał na podium. Aktualnie fińska legenda zajmuje się polityką. Przez wiele lat zasiadał w Europarlamencie, gdzie zasłynął z porównań sytuacji politycznych do sytuacji na rajdach.

A teraz, kiedy już przybliżłem Wam postać Vatanena, wypadałoby coś powiedzieć o samym mistrzowskim samochodzie. Ford Escort Mk II RS1800 posiadał wolnossący, czterocylindrowy silnik Coswortha o pojemności 1840 cm³, który w rajdowej specyfikacji osiągał moc 190 koni mechanicznych i generował około 200 Nm momentu obrotowego. Całość była sparowana z pięciostopniową skrzynią biegów firmy ZF. Escort ważył przy tym zaledwie 980 kg i oczywiście, jak przystało na rajdówkę Grupy 4, posiadał napęd na tylną oś.

Vatanen w drodze po zwycięstwo w domowej rundzie, które zaowocowało tytułem mistrzowskim | źródło

No i nareszcie coś, na co część z Was zapewne czekała, czyli parę słów o miniaturce wydanej w serii Champion Rally Cars w Finlandii. Przedstawia ona samochód, za którego sterami Ari wywalczył tytuł MŚ. Mowa oczywiście o Fordzie Escorcie Mk II RS1800 w barwach Rothmans Rally Team. Ale czy na pewno? Na modelu brakuje logo tej marki papierosów. Tym razem jednak to nie fanaberia producenta modelu, a zabieg w pełni zgodny z rzeczywistością. Miniaturka przedstawia auto z Rajdu Tysiąca Jezior, odbywającego się na terenie Finlandii. Ten kraj, odkąd pamiętam, prawnie zakazuje reklamowania używek, w tym tytoniu i alkoholu. Wszystkie rajdówki musiały startować tam z zasłoniętymi logotypami takich brandów jak Martini, Marlboro, czy Rothmans.

Model może poszczycić się bardzo fajnie odwzorowaną bryłą, oraz nie najgorszym lakierem. Niestety nie mogę pochwalić kalek, które są przyklejone krzywo, a w niektórych miejscach posiadają ubytki. Można na to przymknąć oko ze względu na inne fajne detale, którymi charakteryzuje się ta miniatura. Grill, reflektory, czy chlapacze wypadają świetnie (bolce montażowe w tym konkretnym przypadku w ogóle nie przeszkadzają). Nie zabrakło kalek z zaczepami na masce i bagażniku, pomalowanych klamek, bardzo fajnych znaczków Forda czy nieźle odwzorowanego wnętrza. Szkoda, że wydechu nie maźnięto srebrną farbą, ale postaram się to poprawić we własnym zakresie. Mam też mieszane uczucia do felg, które nie są puste w środku, ale mimo tego wyglądają dość OK. Myślę, że najlepiej będzie, jeśli ocenicie model, przeglądając załączone na końcu wpisu zdjęcia. Ja go mogę zdecydowanie polecić. Jest to jeden z lepszych reprezentanów gazetkowych modeli.

Logo naszej grupy.

Na koniec tego wyjątkowo długiego wpisu chciałbym zaprosić wszystkich czytelników do naszej nowo-utworzonej grupki o nazwie Cztery kółka w miniaturze. Jest to wspólna inicjatywa Rajdowej Kolekcji, Muzeum 1:43 i Modeli Władka, mająca na celu zebrać kolekcjonerów, modelarzy oraz zbieraczy modeli samochodów w jednym miejscu. Chcemy, aby było to fajne miejsce dla pasjonatów i hobbystów do dzielenia się swoimi doświadczeniami oraz prezentowania kolekcji. Przy okazji znajdziecie tam materiały, które nie trafiły na bloga, ale przede wszystkim, będziecie mogli w łatwy sposób sposób poznać i porozmawiać z ludźmi o podobnych zainteresowaniach. Nie zapomnijcie też zajrzeć na mój fanpage, gdzie regularnie pojawiają się głosowania na bohaterów kolejnych wpisów.

Serdecznie dziękuję za uwagę! Mam nadzieję, że dobrnęliście do końca, zapamiętując coś o Ari Vatanenie. Teraz już standardowo zostawiam tutaj galerię zdjęć miniaturki. Pozdrowienia dla wszystkich i życzę dobrej nocy!